Azərbaycan xalqının minilliklər boyunca formalaşan milli kimliyi, ailə institutları və mənəvi dəyərlər sistemi içində kirvəlik ən qədim, ən dəyərli və ən xüsusi ənənələrdən biri kimi yaşayır və yaşadılır. Kirvəlik təkcə məişət adəti deyil, həm də insanları qohumluq və dostluq səviyyəsinə yüksəldən, iki ailə arasında ömürlük etimad yaradan müqəddəs bağdır. Bu ənənə zaman keçdikcə öz mahiyyətini dəyişmir, əksinə daha da möhkəmlənərək xalqımızın mənəvi yaddaşında qızıl hərflərlə qalır.

Qədim köklərdən süzülüb gələn dəyər

Araşdırmalar göstərir ki, kirvəlik ənənəsinin əsasları hələ qədim türk tayfalarının sosial münasibətlərində mövcud olub. Türk ellərində iki ailənin bir-birinə mənəvi qohum kimi bağlanması, övladın gələcək tərbiyəsində iştirak etmək və ailələr arasında ittifaq yaratmaq kimi adətlər mövcud idi. Bu münasibətlər sonradan “anda-qardaşlıq”, “qardaş seçmə” və s. kimi müxtəlif formalarda yaşayıb.

İslamın qəbulundan sonra kirvəlik daha çox sünnət mərasimi ilə bağlı şəkildə formalaşdı. Amma mahiyyəti dəyişmədi: kirvə – uşağın mənəvi atası, ailənin sadiq dostu, birliyin və etibarın simvolu olaraq qaldı.

Orta əsrlərdə kirvə ailəsi ilə uşağın öz ailəsi artıq qohum hesab edilirdi. Bir çox bölgələrdə kirvələr arasında qız alıb-vermək qəti şəkildə məqbul sayılmırdı. Bu, kirvəliyin nə qədər müqəddəs və ciddi qəbul edildiyini göstərən mühüm faktorlardandır.

Kirvəliyin mənəvi yükü və sosial missiyası

Azərbaycan xalqı üçün kirvəlik sıradan seçim deyil. Bu münasibət həm məsuliyyət, həm hörmət, həm də böyük mənəvi borc deməkdir. Kirvə seçilən şəxs ailədən, nəsildən-nəsilə hörmətlə xatırlanır və uşağın taleyində özünəməxsus rol oynayır.

Kirvənin mənəvi missiyası:

Uşağın tərbiyəsinə mənəvi dəstək olmaq;

Ailələr arasında daim sarsılmaz etimad körpüsü yaratmaq;

Çətin günlərdə ailəyə dayaq olmaq;

Uşağa ata qayğısı ilə yanaşmaq;

Ailələr arasında qardaşlıq münasibəti yaratmaq.

Bu münasibət o qədər uca tutulurdu ki, kirvəlik vasitəsilə illərlə davam edən küskünlüklər və ya kiçik düşmənçiliklər belə aradan qalxırdı. Kirvəlik barışıq, birləşdirici güc, insani dəyərlərin zirvəsi kimi qəbul edilirdi.

Milli-mənəvi dəyərlər sistemində kirvəliyin yeri

Azərbaycanın mənəvi xəzinəsində kirvəlik ailə, qohumluq, dostluq və humanizmin qovuşduğu bir ənənədir. Bu gün də kirvəlik sosial-mədəni həyatımızın canlı hissəsidir.

1. Ailələri və nəsilləri birləşdirir

Kirvəlik ənənəsi bir neçə nəslin üzvünü bir-birinə bağlayır. Bu bağlılıq övladın böyüməsində, ailələrin münasibətində özünü göstərir.

2. Etimad və humanizm dəyərlərini yaşadır

Kirvə seçilən insanın ləyaqəti, xasiyyəti, nüfuzu nəzərə alınır. Bu isə kirvəliyin xalq arasında yüksək əxlaqi səviyyədə qəbul olunduğunu göstərir.

3. Cəmiyyətin sosial həmrəyliyini möhkəmləndirir

Kirvələr arasında yaranan münasibət həm torpaq, həm tayfa, həm kənd, həm də şəhər mühitində birlik və dayanışma yaradır. Cəmiyyətin mənəvi sağlamlığını gücləndirir.

4. Uşağın tərbiyəsində ikinci ata modelidir

Uşaq üçün kirvə hər zaman sayılıb-seçilən bir şəxsdir. Xalq arasında “Kirvən sağ olsun, sən də böyü” kimi dualar boşuna deyil.

Müasir dövrdə kirvəlik ənənəsinin yaşadılması

Bu gün Azərbaycan ailələri arasında kirvəlik əvvəlki qədər yüksək əhəmiyyət daşımaqdadır. Seçimlər daha düşünülmüş olur, ailələr uşağın gələcək həyatında rol oynamasını istədikləri şəxsi kirvə təyin edirlər.

Modern həyatın sürətli ritminə baxmayaraq, kirvəlik ənənəsi öz mahiyyətini qorumaqda davam edir. Bu, xalqımızın mənəvi köklərə sadiqliyinin, dəyərlərin zamanla dəyişmədiyinin göstəricisidir.

Kirvəlik Azərbaycan xalqının mənəvi sərvətlərindən biridir. Bu münasibət həm tarixdən gələn ənənə, həm nəsilləri birləşdirən körpü, həm də humanizmin gözəl təcəssümüdür. Kirvəlik yaşadıqca milli kimliyimiz, əsrlərin yaddaşı və dəyərlərimiz yaşayacaq.


Vəli Əliyev
Milli-mənəvi dəyərlərin təbliğinə xidmət edən :
Milli Mənəviyyat
müstəqil,beynəlxalq qəzetinin
Baş redaktoru.