MAHİYYƏTİ, SƏBƏBLƏRİ VƏ HƏLL YOLLARI
Müasir dövrün mürəkkəb ictimai-sosial dəyişiklikləri insanın yalnız maddi deyil, həm də mənəvi dünyasına ciddi təsir göstərir. İnformasiya bolluğu, həyat ritminin sürətlənməsi, münasibətlərin zəifləməsi və dəyərlərin yenidən formalaşması fərdin daxilində müxtəlif ziddiyyətlər yaradır. Bu ziddiyyətlərin nəticəsi kimi insanın öz daxili aləmində yaranan qeyri-sabitlik, boşluq və mənəvi təlatüm fərdin mənəvi problemi adlanır.

Fərdin mənəvi probleminin mahiyyəti

Fərdin mənəvi problemi — insanın öz dəyərləri, əxlaqi prinsipləri, məqsədləri, emosional ehtiyacları və sosial gözləntiləri arasında yaranan uyğunsuzluqdan doğan daxili psixoloji gərginlikdir. Bu gərginlik bəzən səssiz, bəzən aqressiv, bəzən isə ümidsizlik və tükənmişlik şəklində özünü göstərir.

Fərdin mənəvi problemi hansı hallarda yaranır?

1. Özünü dərk prosesində çətinlik

İnsan kim olduğunu, hədəflərinin nə olmasını, həyat yolunu necə seçəcəyini müəyyən edə bilməyəndə daxili boşluq yaranır.

2. Dəyərlər sistemində qarışıqlıq

Ənənəvi mənəvi dəyərlərlə müasir həyat tərzi arasında ziddiyyət fərdi ruhən yorur. Həm cəmiyyət, həm ailə, həm də şəxsiyyət arasında tarazlıq itəndə problem dərinləşir.

3. Sosial təzyiq və müqayisələr

Başqalarının uğurları ilə özünü müqayisə edən insan tez-tez ruh düşkünlüyü, özünəgüvən itgisi yaşayır.

4. Sevgi, münasibət və ailə problemləri

Tənhalıq, hisslərin qarşılıq tapmaması və ya ailədaxili anlaşılmazlıq insanın mənəvi dirəyini sarsıdır.

5. Keçmiş travmalar

Uşaq yaşlarında yaşanan psixoloji zərbələr, itkilər, xəyanət və ya ağır təcrübələr uzun illər insanın mənəvi yükü kimi qalır.

6. Məqsədsizlik və mənasızlıq hissi

Həyatın məqsədini itirmək, əməllərin dəyər görmədiyini düşünmək insanı mənəvi böhranlara aparır.

Fərdin mənəvi probleminin nəticələri

Gərginlik və narahatlıq

Emosional yorğunluq və tükənmişlik

Sosial münasibətlərdən uzaqlaşma

Özünəgüvən çatışmazlığı

Ailə və iş həyatında problemlər

Depressiya və psixoloji pozuntulara meyil

Bu səbəbdən fərdin mənəvi problemi yalnız şəxsi deyil, həm də sosial xarakter daşıyır.

Fərdin mənəvi probleminin aradan qaldırılması yolları

1. Özünü müşahidə və Özünü tanıma

İnsan öz xəta və hisslərini qəbul edib analiz etdikcə mənəvi rahatlıq qazanır.

2. Sağlam dəyərlər sisteminin formalaşması

Milli-mədəni dəyərlərin tanınması, ailə bağlarının gücləndirilməsi insanı mənəvi cəhətdən möhkəmləndirir.

3. Psixoloji dəstək və mütəxəssis məsləhəti

Peşəkar psixoloqla söhbətlər fərdin yükünü yüngülləşdirir və daxili bərpa mexanizmini işə salır.

4. Sosial dəstək və ünsiyyət

Dostlarla, ailə ilə səmimi münasibət, anlayış və paylaşım insanın ruh balansını bərpa edir.

5. Mənəvi fəaliyyətlər və ibadət

Dua, meditasiya, dini-mənəvi ayinlər ruhun dərin qatlarında müsbət enerji yaradır.

6. İncəsənət və mədəniyyətlə yaxınlıq

Musiqi, kitab, poeziya, təbiət gəzintiləri mənəvi sağlamlığın ən təbii müalicəsidir.

7. Məqsədli həyat tərzi

Real məqsədlərin müəyyən edilməsi və onlara doğru addımlar insanın özünü dəyərli hiss etməsinə səbəb olur.
Fərdin mənəvi problemi həm şəxsi, həm ictimai yükdür. Onun həlli üçün insanın öz qəlbinə enməsi, ailənin, cəmiyyətin və mütəxəssislərin dəstəyini alması vacibdir. Sağlam mənəviyyat — sağlam fərdin, sağlam fərd isə sağlam cəmiyyətin təməlidir.


Vəli Əliyev
“Milli Mənəviyyat”
müstəqil beynəlxalq qəzetinin
Baş redaktoru