Fəlsəfi, mənəvi dəyər və həyat həqiqətləri fonunda düşüncələr

İnsan həyatı doğuluşla başlayır, seçimlərlə davam edir, arzularla şəkillənir. Amma bu böyük həyat yolunun bir dayanacağı var ki, nə vaxt, necə gələcəyini heç bir insan arzu etmir, planlaşdırmır və qarşısını ala bilmir.

Bu həqiqət bəzən insanın içini titrədir, bəzən onu öz yaşamına daha ciddi nəzərlə baxmağa məcbur edir. Ölüm qorxusu deyil, əksinə, onun varlığını dərk etmək bəzən həyatın dəyərini daha da artırır. Çünki ölümün reallığını qəbul edən insan bilir ki, hər ötən an əvəzsizdir.

Ölüm — həyatın sükutla tamamlanması

Bəzən deyirlər ki, ölüm qorxulu deyil, bilinməyən olduğu üçün həyəcan verəndir. Bu, insanın daxili fəlsəfəsinin bir parçasıdır. Ölüm insana iki şey öyrədir:

1. Həyatın nə qədər qısa olduğunu;


2. Qısa olduğu qədər də dəyərli olduğunu.



İnsan yaşamaq üçün gəlir, amma yaşamağın mənasını çox zaman son anda dərk edir. Ölüm isə heç nəyi soruşmur, heç bir qapını döymür, “hazırsanmı?” demir. Sadəcə gəlir — həm də arzu etməsən belə.

İnsanın mənəvi oyanışı

Ölüm düşüncəsi insanı mənəvi saflaşmaya aparır. İnsan anlayır ki:

Dünən dalaşdığı dünya bu gün heç nəyə dəymir,

Topladığı sərvət arxasınca gəlmir,

Qəlbində yığdığı kin yalnız özünü yandırır,

Ən böyük miras — yaxşılıq, səmimiyyət və xoş izdir.


Bu səbəbdən ölüm, sadəcə son deyil. O, həyatın güzgüsüdür. İnsan ölümün varlığını dərk etdikcə, yaşamağın həqiqi enerjisini hiss edir. Sevginin, mərhəmətin, dostluğın, vicdanın dəyəri daha da artır. Həyatın hər dəqiqəsi qızıldan qiymətli olur.

Həyat — dəyişən; ölüm — dəyişməyən həqiqət

İnsan gəncliyində ölüm haqqında düşünmək istəmir, çünki həyatın içindədir. Amma yaş artdıqca insan anlayır ki, bu dünya qonaqlıqdır və hər bir qonağın bir çıxış qapısı var. Heç kim bu qapını bağlaya bilməz, amma hər kəs bu qapıya qədər olan yolu gözəlləşdirə bilər.

Ölümün qaçılmazlığı insan üçün tragediya ( ədəbiyyatın dram janrlarından biri olan və faciəli sonluqla bitən əsərlərə deyilir ) deyil — məsuliyyətdir.
Sevdiklərinə verdiyi dəyər, sözündəki səmimiyyət, həyat yolundakı iz — əslində insanı ölümdən sonra da yaşadan dəyərlərdir.

Ölümün varlığı həyatın mənasını artırır

Bəzən bir itki insana ömürlük dərs olur. Bəzən bir ayrılıq böyük oyanış yaradır. İnsan itirdikcə anlayır ki:

Hər görüş bir möcüzədir,

Hər qucaqlaşma bir nemətdir,

Hər nəfəs bir şansdır.


Ölümün gözlənilməzliyi insanı bu günə bağlayır, bu günün dəyərini artırır. Çünki sabahın zəmanəti yoxdur.


Ölüm — həyatın ən sükutlu, ən dərin, ən dəyişməz həqiqətidir. İnsan onu arzu etməsə də, o öz gələcəyini mütləq gerçəkləşdirir. Bəzən sevdiklərimizi aparır, bəzən bizi həyata daha sıx bağlayır. Amma bir həqiqət var: ölümün dəyəri yalnız həyatın dəyərini artırmaq üçün mövcuddur.

Onu düşünmək qorxu deyil, oyanışdır.
Həyatı sevmək, insanları qırmamaq, yaxşılıq toxumu səpmək, iz qoymaq — həyatın əsl mənası da elə budur.



Milli Mənəviyyat
Müstəqil, Beynəlxalq qəzetinin
Baş redaktoru — Vəli Əliyev